Downloadverbod & thuiskopie  

Door Jung-Ming Ng, Masterstudent aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Thema: Downloadverbod & thuiskopie.

Downloaden wordt in de Van Dale als volgt gedefinieerd: ‘Gegevens van internet opslaan op de eigen computer’(1). Sinds ACI/Thuiskopie wordt het downloaden van een illegaal ter beschikking gestelde film niet meer gezien als een thuiskopie voor eigen gebruik. Het downloaden uit illegale bron voor eigen gebruik is derhalve verboden. Stichting Brein heeft reeds aangegeven dat individuele downloaders niet zullen worden vervolgd. Men zou op basis hiervan kunnen concluderen dat deel één van de stelling hout snijdt. Voor de individuele downloader verandert in wezen niks. Dat lijkt slechts zo, door het downloaden uit illegale bron uitdrukkelijk te verbieden, kunnen auteursrechthebbenden in actie komen tegen individuele downloaders.

Hans Bousie, ‘Auteursrecht is zo ingewikkeld’, Auteursrechtdebat 4 juli 2014, IEF 14015. Thema: Downloadverbod & thuiskopie. Door Hans Bousie, bureau Brandeis. Regelmatig hoor ik andere juristen zeggen dat het auteursrecht zo’n ingewikkeld rechtsgebied is. Als ik dat hoor gloei ik van trots, ik behoor immers tot het selecte groepje juristen in Nederland die wordt geacht (let op de voorzichtige juridische formulering) verstand te hebben van auteursrecht. Kort samengevat, wanneer we de stelling en de veronderstelling door elkaar mixen zou ik een bijzonder slimme jurist zijn. Een andere mogelijkheid is natuurlijk dat al die juristen alleen maar doen of ze zo slim zijn om op die manier de winkel gesloten en de kosten hoog te houden.

De laatste maanden worden auteursrechtjuristen overspoeld door uitspraken van het Hof van Justitie die stuk voor stuk worden omschreven als baanbrekend en als ingewikkeld. De uitspraken zijn inderdaad baanbrekend, in die zin dat ze een einde maken aan diverse discussies tussen auteursrechtjuristen en helderheid bieden voor hen die een gezond businessmodel zoeken op het internet. Maar ingewikkeld? Ik zet twee uitspraken voor u op een rij, oordeel zelf.

Allereerst de uitspraak ACI-Stichting Thuiskopie [red. IEF 13741]. In deze uitspraak van 10 april 2014 werd door het Hof van Justitie bepaald dat illegaal downloaden illegaal was. U ziet, daar is over nagedacht. Ik maak het even iets ingewikkelder en ook wat meer compleet. Downloaden uit illegale bron was tot voor dit arrest in Nederland toegestaan. Een doorn in het oog van Stichting Brein en andere rechthebbenden, maar de Nederlandse overheid verklaarde keer op keer dat deze manier van downloaden niet illegaal was. En dus was wat in het dagelijks taalgebruik “illegaal downloaden” heette, in feite een niet bestaand fenomeen. Het Hof heeft in haar uitspraak nu bepaald dat downloaden uit illegale bron niet was toegestaan. Begrijpelijke uitspraak niet waar? Een tikje gecompliceerd was het dat Stichting Thuiskopie heffingen probeerde te leggen op dragers die ondermeer werden gebruikt om dergelijke downloads op te slaan. En dat vond het Hof ongepast. Als je niet mag downloaden uit illegale bron, mag je ook geen heffing opleggen aan mensen die het wel doen. Het is nu aan Stichting Thuiskopie om haar heffing marginaal te verlagen en dat is dan het enige concrete gevolg van deze uitspraak. Ik verwacht niet dat er ook maar iemand is die opeens zal stoppen met downloaden uit illegale bron, een prachtig voorbeeld van een Pyrrhus overwinning dus.

Een tweede uitspraak die voor ingewikkeld door gaat, is de zogenaamde Svensson-uitspraak, alweer van het Hof van Justitie, op 13 februari 2014 [red. IEF 13540]. Deze uitspraak haalde alle krantenkoppen. Alleen hadden die krantenkoppen allemaal een verschillende lading, de uitspraak leek voor meerdere uitleg vatbaar. Ik laat u zien dat het wederom allemaal betrekkelijk eenvoudig is. Eerst maar even de casus. Svensson was een van de journalisten die er bezwaar tegen maakte dat er door een digitale knipselkrant gelinkt werd naar artikelen die met zijn toestemming waren gepubliceerd op internet. Svensson vond dat dit niet mocht zonder zijn toestemming. Kort samengevat moest het Hof dus oordelen over de vraag of hyperlinken een auteursrechtelijk relevante (nieuwe) openbaarmaking is.

Ik loop het arrest even met u door, het staat er allemaal vrij letterlijk. Er mag worden gehyperlinkt als er voldaan is aan de volgende voorwaarden.
1. De oorspronkelijke openbaarmaking moet er een met toestemming van de auteursrechthebbende zijn geweest (dus linken naar illegale bron is niet toegestaan).
2. Er mag via de hyperlink geen bescherming worden omzeild (dus je kunt hyperlinken voorkomen door content bijvoorbeeld achter een betaalmuur te plaatsen).
3. Het wordt niet anders als je de indruk wekt dat je de content zelf openbaar maakt (dus embedden is ook toegestaan, zolang maar aan voorwaarde 1 en 2 wordt voldaan). Met andere woorden BUMA moest de heffing voor embedden opheffen.

Het recht en internet, zo ingewikkeld is het allemaal niet. Downloaden uit illegale bron blijkt illegaal, maar als werken met toestemming van de rechthebbenden vrij toegankelijk zijn, dan mag er onbeperkt naar worden gelinkt en mag die content zelfs worden geëmbed.

Hans Bousie
partner bureau Brandeis

Lotte Anemaet, ‘Het downloaddebat anno 2014: heffen verleden tijd?’ Auteursrechtdebat 3 juli 2014, IEF 14010. Thema: Downloadverbod & thuiskopie. Door Lotte Anemaet, VU Amsterdam/hoofdredacteur Auteursrechtdebat. Wat denkt u?
Stelling 1: Het Europese Hof is in de ACI/Thuiskopie-uitspraak totaal voorbijgegaan aan de praktische gevolgen van deze uitspraak in Nederland.
Stelling 2: Een downloadverbod is zinloos, want het is niet te handhaven.
Stelling 3: De rechthebbenden moeten zelf maar geld zien te verdienen met nieuwe business-modellen.
Stelling 4: De billijke vergoeding die rechthebbenden krijgen, is nu helemaal niet meer ‘billijk’ te noemen.
Stelling 5: De thuiskopieheffing moet worden afgeschaft.

‘Downloaden uit illegale bron is onacceptabel.’

Tot deze uitspraak kwam het Hof van Justitie kort gezegd op 10 april 2014. Downloaden uit illegale bron is niet toegestaan en een heffing op dergelijke illegale bronnen ook niet. De Europese rechter geeft hiermee een nieuwe impuls aan ons Nederlands downloaddebat. Het downloadverbod waarvoor Fred Teeven zo hard gestreden heeft, wordt een nieuw leven ingeblazen. Het is immers sinds deze uitspraak verboden om illegale downloads te maken voor eigen gebruik, want illegaal kan niet anders betekenen dan illegaal. Dit betekent ook dat ons heffingssysteem moet worden aangepast. De algemene maatregel van bestuur, waarin de thuiskopieheffingen zijn geregeld op informatiedragers, zoals smartphones, telefoons met mp3-spelers, tablets en hdd-recorders moet opnieuw worden bekeken. Het is immers niet meer geoorloofd om een vergoeding te vragen voor downloads uit illegale bron. En hier is haast mee. De uitspraak heeft immers directe werking.

Het is desalniettemin toegestaan om een beperking, zoals het kopiëren voor privégebruik op te nemen in de Auteurswet mits er maar een billijke compensatie wordt betaald. Daarom is de thuiskopieheffing ingesteld als compensatie voor het nadeel dat rechthebbenden lijden als gevolg van het maken van kopieën voor eigen studie of gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Deze beperking mag echter niet zo ruim worden opgevat dat daaronder ook kopieën uit illegale bronnen valt te verstaan, want dit zou duidelijk afbreuk doen aan de goede werking van de interne markt. Dat het downloaden uit illegale bron kan bijdragen aan het verspreiden van cultuur, vormt geen rechtvaardiging. Daarnaast levert het een conflict op met de Europese driestappentoets waaraan beperkingen dienen te voldoen. Het toestaan van privékopieën uit illegale bron doet namelijk afbreuk aan de normale exploitatie van legale werken, terwijl eerlijke gebruikers ook nog eens indirect worden bestraft door de Nederlandse heffingsregeling, omdat zij noodzakelijkerwijze mee moeten betalen aan de compensatie van de schade, aldus het Europese Hof. De omstandigheid dat er geen enkele technische voorziening bestaat om de vervaardiging van ongeoorloofde privékopieën te bestrijden, maakt dat niet anders. Een dergelijke uitspraak was echter wel te verwachten na de veeg uit de pan door advocaat-generaal P. Cruz Villalón. Nederland zou in feite zelf de oorzaak zijn van het massale downloadgedrag van internetgebruikers. Het stimuleren van legale bronnen zou de norm moeten zijn.

Aangezien de uitspraak van het HvJ EU directe werking heeft, dient de stichting SONT (Stichting Onderhandelingen Thuiskopie vergoeding) opnieuw de hoogte van de heffingsplichtige voorwerpen vast te stellen nu geen heffing meer geldt voor illegale downloads. Een advies is in deze zomer te verwachten. De Staat heeft het er evenwel maar druk mee: deze huidige AMvB is namelijk ook niet zonder slag of stoot gekomen. De Staat is namelijk in de uitspraak Norma/Staat onlangs nog op de vingers getikt, omdat de heffingen tot eind 2012 slechts berustten op cd’s en dvd’s en de AMvB moest worden uitgebreid naar moderne dragers.

Wat betekent deze uitspraak voor Nederland? De rechtbank , het hof , de A-G Huydecoper van de Hoge Raad hebben niet voor niets gepleit voor het behouden van de heffing voor de illegale kopie. Dan hebben de auteursrechthebbenden tenminste nog iets aan vergoedingen. Het stimuleren van legaal aanbod moet echter de norm worden. Maar kan inmiddels het alternatieve aanbod opboksen tegen het illegale gratis aanbod op internet? Moeten internetgebruikers nu oppassen wanneer zij films downloaden die onrechtmatig beschikbaar zijn gesteld? Welke rol spelen technische voorzieningen in deze discussie? Hoe een downloadverbod bovendien te handhaven? En hoe billijk is de compensatie voor auteurs eigenlijk?

De download discussie is niet nieuw: het houdt de gemoederen al jaren bezig. Tijdens het Grote Downloaddebat uit 2010 pleitte Ot van Dalen toen nog bij Bits of Freedom al dat het anders moest: ‘De maat is vol. We willen geen downloadverbod, maar een internetrecht.’ Het is evenwel anders geworden, maar niet zoals Bits of Freedom dat voor ogen had. Voor Tim Kuik van Stichting BREIN is deze uitspraak echter zeer welkom: ‘het is immers meer dan logisch dat er betaald moet worden voor de vruchten die het publiek plukt van het internet.’ Niels Aalberts wees er bijvoorbeeld destijds reeds op dat het aanbod van legale content heel belangrijk is. Het is onrechtvaardig om gebruikers te straffen, indien er geen alternatief is: ‘Sorry 3-jarige, we hebben hier geen WC, dus hou je plas maar even 13 jaar op. En dan wildplassen bekeuren.’ Is er nu, vier jaar later, genoeg alternatief aanbod?

En nu is dat downloadverbod er dan toch. Hoe zal het verder gaan?

Lotte Anemaet
.

Tim Kuik, ‘Handhaving tegen illegaal downloaden richt zich op sites en tussenpersonen en niet op consumenten', Auteursrechtdebat 20 juni 2014, IEF 13964. Thema: Downloadverbod & thuiskopie. Door Tim Kuik, Stichting Brein. Wat opvalt bij discussies over handhaving van een 'downloadverbod' is dat die meestal over handhaving of heksenjacht tegen de consument gaan. In Nederland is dat wat onzinnig, omdat er in de praktijk niet tegen consumenten wordt gehandhaafd. Dat kon al wel voor p2p- gebruikers (van bijvoorbeeld BitTorrent), omdat die als ze downloaden tegelijkertijd ook uploaden en dat was altijd al verboden. Overigens was het downloaden van illegaal aangeboden software en games ook altijd al verboden en illegale downloaders daarvan werden ook niet aangepakt. Voordat het internet bestond, werden kopers van illegale cd's en dvd's trouwens ook niet aangepakt (de marktkramen wèl, vaak ook in samenwerking met de marktorganisatie).

De consensus binnen de media-industrie in Nederland is dat je consumenten het best kunt bedienen met legaal aanbod, ook online, en dat gebeurt dan ook steeds vaker, steeds beter, steeds sneller.

Handhaving van het 'downloadverbod' richt zich dus op de partijen die betrokken zijn bij de organisatie van illegaal gebruik. In de eerste plaats de sites die het faciliteren van illegaal downloaden als businessmodel hanteren. Omdat die sites vaak anoniem beheerd worden, richt handhaving zich ook op tussenpersonen die diensten aan dergelijke sites leveren zoals hosting providers, betaaldiensten, advertentienetwerken en access providers. Het gaat bij die tussenpersonen eerder om verantwoordelijkheid te helpen bij tegengaan van inbreuken en illegaal gebruik dan om aansprakelijkheid voor de schade.

In combinatie met legaal online aanbod kan dergelijke handhaving tegen illegale sites goed werken. Het doel is het constant verstoren van het illegale aanbod waardoor meer consumenten voor legaal aanbod zullen kiezen. Natuurlijk zal er een harde kern gebruikers zijn die nooit voor content wil betalen en altijd bezig zal blijven met illegaal aanbod. Het is mogelijk die groep beperkt te houden en er, mede door handhaving tegen illegaal aanbod, voor te zorgen dat legaal aanbod wordt geprefereerd door de consument die gemakkelijk online toegang tot content wil hebben.

Daarbij is het van belang dat de consument zich bewust is van zijn keuzes. Een mooie gelegenheid tot voorlichting is het moment dat een consument van illegaal aanbod gebruik wil gaan maken. Ervaring in Denemarken wijst uit dat 70% van bezoekers aan legale online platforms van geblokkeerde illegale platforms af komen. Zij worden op de landing page van zulke sites naar legaal aanbod verwezen in het kader van een "Share With Care" samenwerkingsprogramma tussen ISP's en rechthebbenden. Dat komt natuurlijk anders over dan zoiets als "deze site moet helaas geblokkeerd/gecensureerd worden op vordering van BREIN, uw ISP is in hoger beroep om uw toegang tot illegaal aanbod te herstellen".

In verscheidene landen waar het aanpakken van illegale downloaders wel aan de orde was, lijkt men ook tot het inzicht te komen dat voorlichting van consumenten is te prefereren boven bestraffing. In de Verenigde Staten zijn ISP's en rechthebbenden in onderling overleg overgestapt naar een "Copyright Alert" systeem van voorlichtende waarschuwingen en in het Verenigd Koninkrijk staat hetzelfde te gebeuren. Zelfs het Franse systeem, waar de uiteindelijke consequentie na drie waarschuwingen een boete kan zijn, is in de praktijk voornamelijk voorlichtend. Een eerste waarschuwing leidt in maar zo’n 10% van de gevallen tot een tweede waarschuwing, derde waarschuwingen liggen onder de 1% en er zijn slechts een handvol gevallen die tot een boete hebben geleid.

Tim Kuik

Arnoud Engelfriet, 'Een downloadverbod is zinloos, want het is niet te handhaven', Auteursrechtdebat 19 juni 2014 - IEF 13954. Thema: Downloadverbod & thuiskopie. Door Arnoud Engelfriet, ICTRecht. In mijn studententijd reed iedereen zonder licht. Ook reed iedereen rechtsaf door rood als het zo uitkwam. Beiden leken geen enkel probleem; auto's hebben prima verlichting, ik ben wettelijk de zwakke partij als fietser en bovendien het is de grote stad, word eens modern. En een rood licht is gewoon irrelevant als je rechtsaf wil, er kan voor een fietser geen verkeer zijn dat dan in gevaar komt. Oké, voetgangers maar die weten wel dat ze uit moeten kijken en anders moeten ze maar een nieuw businessmodel ontwikkelen, pardon een bril kopen. Bovendien, geen agent te zien toch?

Met vergelijkbare redeneringen werd downloaden uit illegale bron altijd rechtgepraat. Er waren geen legale bronnen, de muziek- en filmindustrie opereert met een zwaar achterhaald businessmodel, kopieerbeveiligingen op dvd's zijn zó triviaal te kraken en men neemt het internet niet serieus. Bovendien is het onzin dat wij in Nederland maanden moeten wachten tot de industrie het zich verwaardigt een serie op dvd uit te brengen. En er was natuurlijk het mooie juridische argument dat het nergens stáát in de Auteurswet, dat je alleen mag downloaden uit legale bron.

Nou blijken we dus die wet altijd verkeerd gelezen te hebben. Alle juridische experts, alle politici die in de Kamer hebben verdedigd dat thuiskopiëren uit illegale bron eigenlijk gewoon past binnen de wet: ze zaten er allemaal naast. Een thuiskopie mag alleen uit een legale bron, aldus de hoogste Europese rechtbank. Het staat niet letterlijk zo in de wet maar een andere uitleg is in strijd met een doeltreffend auteursrecht.

Nu gaat iedereen natuurlijk direct naar Netflix en Spotify, zou je denken. De wet is de wet.

Eh, nee. De maatschappij is volledig gewend geraakt aan downloaden van films en series, wanneer ze maar willen. Series bingen is de normaalste zaak van de wereld; je gaat toch niet wáchten op de volgende aflevering. En torrenten is allang geen moeizaam proces voor nerds meer. Loop de Media Markt binnen en je vindt zo een mediaspeler met televisie-aansluiting die direct afspeelt wat u van Usenet of the Pirate Bay plukt. Wilt u er een netwerkserver bij van twee terabyte? Of heeft u liever een apparaatje met ingebouwde harddisk én Bittorrentclient, die u vanaf uw telefoon kunt bedienen? Uiteraard is het gebruik van Bittorrent geheel op eigen risico, aldus de handleiding.

Is deze houding te veranderen? Misschien. Ook die twee fietssituaties overtraden natuurlijk de wet. En in beide situaties had die wet geen enkel draagvlak bij de doelgroep. Werd er eens een fietser aangehouden, dan werd die boos over de onzinnige boete. En de rest fietste vrolijk illegaal verder. Precies hetzelfde zie je nu bij auteursrechtinbreuken: de enkeling die wordt aangeklaagd, voelt zich 'gepakt' en ten onrechte eruit gelicht. En de rest gaat vrolijk verder.

Die twee illegale fietssituaties zijn nu goeddeels opgelost. Maar de manier waarop dat gebeurde, verschilde nogal. Fietsen zonder licht is gevaarlijk, dus daar blijft handhaving gewenst. Maar eerst moest draagvlak gecreëerd worden. Met reclamecampagnes en flyers werden fietsers herinnerd aan het fietsenzonderlichtverbod, en vaak werden ook gratis lampjes uitgedeeld. Vanaf oktober werd men staande gehouden en gewaarschuwd, en in de donkere maanden daarna kon je daadwerkelijk 55 euro aftikken voor fietsen zonder licht. Hoewel de wet wel werd aangepast: fietsverlichting mag ook op de bestuurder bevestigd zijn (art. 35 RVV).

Ook voor het rechtsaf door rood werd een wettelijke oplossing gevonden: toegestaan mits met een bord aangegeven (art. 68 RVV). Hier werd dus de feitelijke situatie gelegaliseerd. De schade voor de maatschappij door dit handelen was beperkt, en daarom was hard handhaven hier zinloos.

Zoiets moet ook te bedenken zijn voor downloaden. Vanzelf gaat er niets gebeuren. Hard handhaven gaat niet werken. Het gaat om het draagvlak, de maatschappelijke houding moet veranderen. Maar wat is het equivalent van de gratis lampjes en de flyers? Wat zetten we op de borden op de digitale snelweg? En vooral: hoe érg vinden we downloaden, oftewel is dit een fietsen-zonder-licht of een rechtsaf-door-rood?

Arnoud Engelfriet

Over Auteursrechtdebat
Bij IE-Forum gaat het debat wél door

Auteursrechtdebat op www.IE-Forum.nl is gestart in het voorjaar 2014 met als doel het auteursrecht beter op de kaart te zetten en samen na te denken over de toekomst van het auteursrecht. Dit is nodig vanwege de grote veranderingen die het internet ons heeft gebracht. Auteursrechtdebat wil daarom een platform bieden waarin problemen aan de kaak worden gesteld en waar een goed debat over het auteursrecht mogelijk is. Auteursrechtdebat biedt de plek om samen te discussiëren over allerlei actuele onderwerpen over het auteursrecht, zoals de status van het hyperlinken en de toekomst van de thuiskopie. Verschillende thema’s worden hier gelanceerd met prikkelende stellingen. Daarnaast fungeert Auteursrechtdebat als archief, zodat u hier ook terecht kunt voor informatie over het auteursrecht.

Doet u ook mee? Heeft u een mening over de opgeworpen discussiepunten? Stuur dan uw reactie (van maximaal 600 woorden) per e-mail naar l.anemaet@vu.nl.

Contact

Auteursrechtdebat staat voor kwaliteit en discussies met inhoud. De redactie ziet erop toe dat het forum neutraal blijft en een open platform is dat voor iedereen toegankelijk is. Auteursrechtdebat wil graag een platform van goede kwaliteit blijven aanbieden. Daarom kan de redactie ingezonden documenten voorzien van passend bijschrift of besluiten een inzending aan te passen of niet te plaatsen. Bij plaatsing melden we altijd de naam van de inzender. Wilt u dat niet? Geeft u dat dan aan. U kunt uw reactie sturen naar l.anemaet@vu.nl.

Redactie

De hoofdredacteur van Auteursrechtdebat is Lotte Anemaet (Vrije Universiteit Amsterdam): l.anemaet@vu.nl.

De redactiecommissie van Auteursrechtdebat.nl bestaat onder meer uit de volgende leden:
Paul Keller (Kennisland)
Aad Verkade (vz commisie auteursrecht VNO-NCW / MKB Nederland):
Alfredo dos Santos Gil (NPO)
Joost Poort (IvIR)
Arda Gerkens (Lid Eerste Kamer SP)
Olga Scholcz (Stichting SURF)
Cyril van der Net (teamleider auteursrecht Veiligheid & Justitie)
Willem Wanrooij (Federatie Auteursrechtbelangen)

Bij het samenstellen van de database wordt zorgvuldig te werk gegaan. Heeft u bezwaar tegen publicatie van een bericht, neemt u dan contact op met de uitgever Claudia Zuidema: czuidema@delex.nl.

Onderwerpen
Hyperlinken & embedden
Downloadverbod & thuiskopie